Jak czytać kompas. Opanuj podstawy korzystania

Wyruszając w dzikie ostępy natury, coraz rzadziej sięgamy po tradycyjne narzędzia ułatwiające nam poruszanie się w terenie. Przyzwyczajeni do smartfonów i nawigacji GPS, zapominamy, że są miejsca, w których nie ma zasięgu. W takich warunkach umiejętność posługiwania się mapą czy kompasem jest nie do przecenienia. Nie powierzaj więc powodzenia swojej wędrówki przypadkowi – dowiedz się, jak czytać kompas i czerp pełnię korzyści z tego niezastąpionego narzędzia.

Z tego artykułu dowiesz się:

1. Jak zbudowany jest kompas
2. Czym różni się kompas od busoli
3. Jak działa kompas
4. Jak wyznaczyć azymut
5. Na co zwrócić uwagę przed wyprawą w nieznane

Poznaj budowę kompasu

Kompas, mimo swojej pozornej prostoty, składa się z kilku kluczowych elementów, których znajomość pozwoli Ci w pełni wykorzystać możliwości tego niezawodnego urządzenia. Przyjrzyjmy się mu bliżej:

Róża wiatrów czyli tarcza z podziałką kątową – to najważniejsza część kompasu, wyznaczająca kierunki świata (N – północ, W – zachód, S – południe, E – wschód) oraz kierunki pomocnicze (NW – północny‑zachód, NE – północny‑wschód, SW – południowy‑zachód, SE – południowy‑wschód). To dzięki niej będziesz mógł określać azymut, czyli kierunek, w którym podążasz.
Igła magnetyczna – zawsze wskazująca na północ magnetyczną, niezależnie od obrotu całego kompasu. To dzięki niej urządzenie jest w stanie precyzyjnie określać kierunki.
Koperta – czyli obudowa kompasu, na której naniesiona jest podziałka w stopniach (0-360°). Pozwala ona na dokładne odczytywanie kątów i azymutu.

Kompas a busola? Różnice

Powszechnie używa się zamiennie tych nazw. Jednak bez trudu możemy wskazać różnice pomiędzy tymi narzędziami. Busola jest sprzętem bardziej zaawansowanym – oprócz wymienionych powyżej elementów posiada ruchomy pierścień z podziałką w stopniach, muszkę i szczerbinkę. Niektóre busole wyposażone są też w lustro i linijkę, co umożliwia jednoczesne celowanie i kontrolowanie wskazań igły magnetycznej.

Jak działa kompas?

Podstawą działania kompasu jest igła magnetyczna, która zawsze wskazuje kierunek północny. Zasada ta opiera się na fakcie, że jądro Ziemi jest naturalnym magnesem, posiadającym dwa bieguny magnetyczne – północny i południowy. Igła kompasu, będąc małym magnesem, ulega oddziaływaniu pola magnetycznego Ziemi i dąży do ustawienia się równolegle do linii tego pola, wskazując w ten sposób kierunek północny.

Istotną rolę odgrywa tu położenie biegunów magnetycznych Ziemi, które nieznacznie różni się od geograficznych biegunów północnego i południowego. Ta różnica, zwana deklinacją magnetyczną, jest zmienna w zależności od regionu i wymaga uwzględnienia przy korzystaniu z kompasu. Dzięki temu możesz precyzyjnie określić właściwy azymut, a co za tym idzie – obrać właściwy kierunek marszu. W Polsce północ magnetyczna jest przesunięta od 5 do 8 stopni na wschód w stosunku do północy geograficznej.

Jak wyznaczyć azymut?

Wyznaczanie azymutu – kąta pomiędzy północą a wybranym kierunkiem – to kluczowa umiejętność, która pozwoli Ci precyzyjnie ustalić, w którą stronę masz się przemieszczać. Niezależnie od tego, czy planujesz dotrzeć na szczyt, do obozu, czy innego miejsca, azymut będzie Twoim drogowskazem, który poprowadzi Cię bezpiecznie do celu. Oto wskazówki, jak czytać kompas:

Umieść kompas na płaskiej powierzchni. Dzięki temu igła magnetyczna będzie swobodnie wskazywać północ.
Obróć kopertę tak, aby jej północna strefa (oznaczona literą N) pokrywała się z kierunkiem wskazywanym przez igłę. W ten sposób skalibrujesz kompas do bieżącego położenia.
Na podstawie mapy określ kierunek na charakterystyczny obiekt np. szczyt góry, schronisko czy wieżę kościoła.
Obróć obudowę urządzenia tak, aby strzałka z oznacznikiem N była w linii z igłą. W tym momencie kompas wskaże Ci dokładny azymut.

Praktyczne wskazówki przed wyprawą

Przygotowując się do wymarzonej wyprawy, pamiętaj o kilku istotnych kwestiach, które pozwolą Ci uniknąć niemiłych niespodzianek na trasie. Przed wyruszeniem zawsze sprawdź, czy kompas działa prawidłowo i czy igła magnetyczna swobodnie się porusza.

Poćwicz też wyznaczanie azymutu w przestrzeni, która jest prosta i dobrze Ci znana – zyskasz wprawę i pewność, które zaprocentują podczas bardziej zaawansowanych wycieczkowych przygód.

Pamiętaj też, że igła kompasu reaguje na wszelkie pola magnetyczne w otoczeniu – unikaj używania go w pobliżu rzeczy, które mogą zakłócić pracę np. urządzeń elektronicznych, przedmiotów z żelaza lub stali, magnesu czy linii wysokiego napięcia. Dzięki temu zyskasz pewność, że kompas wskazuje północ z maksymalną dokładnością.

Opanowanie umiejętności posługiwania się kompasem to niezwykle przydatna, a jednocześnie podstawowa wiedza, którą powinien dysponować każdy miłośnik outdooru. Dzięki niej, nawet w przypadku braku dostępu do zaawansowanej technologii, będziesz w stanie sprawnie odnaleźć właściwą drogę. Poświęć zatem trochę czasu na zaznajomienie się z kompasem, a Twoje wędrówki staną się jeszcze bardziej fascynujące.